وعده و وعید مسئولان نانی به جیب کولبران مرزی نبرد

به گزارش کوردپیام: زندگی با این مردم خوب تا نکرده؛ نیمی از عمرشان در هراس از برخورد گلوله مأمورها و پرت‌شدن از دره گذشته و نیم دیگر را شرمنده زن و بچه‌شان بوده‌اند.

هربار که یک کولبر از دره پرت شده یا چند گروه طعمه بهمن شده‌اند، هر بار که گلوله مأموران هنگ مرزی آنها یا قاطرهایشان را نشانه رفته، به تیتر یک روزنامه‌ها آمده‌اند و چند روز بعد با خوابیدن سروصداها از یاد رفته‌اند.

آقارحمان ۴۳ ساله، هفته‌ای دوبار کولبری می‌کند. او می‌گوید الان که وضعیت مرز خوب نیست، درآمد هم پایین آمده، آن روزها که کارت کولبری نداشته هفته‌ای سه، چهاربار به مرز می‌رفته و هزینه هربار رفت‌وآمدش تقریبا دو برابر الان بوده اما الان امنیت راه بیشتر شده. کولبری شغل مرزنشینان غرب ایران است.

«تو این منطقه کار دیگه‌ای نیست؛ البته کشاورزم داریم اما بیشتر مردم کولبری میکنن.» آخرین روزهای اسفند سال گذشته بود که نمایندگان استان‌های مرزی خبر از بیمه‌شدن کولبران دادند؛ کولبرانی که آنها پیش‌ازاین و درپی وقوع حوادث و تلفات پیاپی آنها در مرز تصمیم گرفته بودند با دادن کارت کولبری به مرزنشینان، کولبری را قانونی کنند؛ تصمیمی که البته انتقادهایی هم به‌همراه داشت و قانونی‌شدن کولبری را اقدامی برای پایان‌دادن به درد و رنج کولبران نمی‌دانست.
کارت‌های کولبری سود یا زیان؟ 
می‌گوید از ۱۰ سال پیش کولبری کرده و حالا فکر می‌کند سال‌های آخر کار است چون بدنش دیگر آن توان سابق را ندارد و او هم چند سال دیگر مثل جعفرآقا، پسرعمویش، خانه‌نشین می‌شود. «اگه بارها رو به اندازه کشش بدنت برنداری، بدنت زود جا میزنه، بعضی از مردم وضعیتشون خوب نیست  و مجبورن بارهای سنگین جابه‌جا کنن، بعد چند جای سالم بدنشون فرسوده میشه و می‌افتن گوشه خونه، خیلیا اینجوری شدن، منم که همیشه در حد توانم بار جابه‌جا کردم، الان دیگه بدنم نمیکشه.» آنهایی که خانه‌نشین می‌شوند، کارشان تمام است.

دیگر امیدی به درآمد ندارد، هرچند وقت یکبار کولبرهای فامیل جمع می‌شوند و هزینه زندگی خانه‌نشین‌شده‌ها را تقبل می‌کنند.

آقارحمان می‌گوید از وقتی کارت‌های کولبری آمده، دفعات رفتنش به مرز کمتر شده، مرز را هر وقت بخواهند باز می‌کنند و از قبل عید تا حالا هم باز نشده می‌گوید عید صدها خانواده اینجا به مرز بسته بوده اما الان ۲۰ روزی می‌شود که مرز بسته است و مردم چشم‌انتظار.

آن‌طور که آقارحمان توضیح می‌دهد، کولبرانی که کارت کولبری دارند، می‌توانند هفته‌ای یک یا دوبار به مرز بروند و جنس بیاورند، هزینه هر بار رفت‌وآمد نزدیک ۸۰،۷۰ هزار تومان و با احتساب حداکثر رفت‌وآمد دریافتی هر کولبر، ماهی تقریبا ۷۰۰ هزار تومان است. کولبری به اندازه‌ای که دشوار است، درآمد ندارد.

ماهی ۷۰۰ هزار تومان نه زندگی آقارحمان با چهار فرزند را می‌چرخاند و نه کفاف زندگی جوان‌تر‌ها را می‌دهد. پیش‌ازاین سه، چهاربار در هفته به مرز می‌رفتند و هزینه هربار کولبری صد تا ۱۵۰ هزار تومان بوده است. کولبران اما کارت کولبری را خالی از فایده هم نمی‌دانند. همین که مجبور نیستند ساعت‌ها راه‌های سخت و خطرناک مرز را طی کنند و اسلحه مأموران آنها را نشانه نمی‌رود برایشان فایده به‌حساب می‌آید.

بااین‌حال، قانونی‌شدن به فعالیت دشواری مانند کولبری که به عقیده عده‌ای شغل محسوب نمی‌شود و اهالی مرز از سر ناچاری به آن روی آورده‌اند، انتقادهایی به‌همراه داشته است.

رحمان می‌گوید از وقتی کارت کولبری گرفته، هر چند کیلویی که بار جابه‌جا می‌کند، پول می‌گیرد. برای هر کیلو هزار و ۲۰۰ تومان به کولبرها می‌دهند و دو هزار تومان هم از هر کیلو جابه‌جایی سهم فرمانداری است. «برای همین درآمد اونایی که آزاد کولبری میکنن بیشتره، اونا به فرمانداری پول نمیدن و مستقیم بار رو از دلال تحویل میگیرن. باز و بسته‌بودن مرز هم تأثیری براشون نداره ولی اونجوری کولبری‌کردن، هم سخت‌تره هم خطرناک‌تر.»
کولبران واجد شرایط برای کارت و بیمه
اواخر سال گذشته با پیگیری نمایندگان استان‌های مرزی، وزارت کار با بیمه کولبران موافقت کرد.

به گفته رسول خضری، نماینده مردم پیرانشهر در مجلس، بر‌اساس توافق با وزیر کار قرار است کولبران از نیمه دوم فروردین ۹۶ بیمه تأمین اجتماعی شوند. بر‌اساس آنچه نماینده مردم پیرانشهر به ایسنا گفته بود، مذاکراتی هم برای تأمین امنیت جانی کولبران آزاد با فرماندهی مرزبانی صورت گرفته است.

خضری در انتقاد از برخورد مأموران مرزی با کولبران گفته است: «کولبران با عناوین مختلف در مرزها به ‌دلیل اصابت گلوله، جانشان را از دست می‌دهند و خانواده‌هایشان بی‌سرپرست می‌شوند. باید هنگ مرزی و نیروی انتظامی در صورت مشکوک‌شدن به فردی او را بازداشت کرده تا به وضعیتش در دادگاه صالحه پرداخته و حکم صادر شود، نه اینکه هنگ مرزی به ‌دلیل مشکوک‌شدن به فردی به او تیراندازی کند که متأسفانه در برخی از موارد باعث داغدارشدن خانواده‌ها و درنهایت نارضایتی افکار عمومی ‌می‌شود.»

معروف از جوان‌های روستاست. سال ۸۰ در دانشگاه تهران علوم سیاسی خوانده و سال ۸۸ هم به شهرش برگشته. معروف مثل بقیه مردم شهر کولبری می‌کند اما او و دوستانش هیچ‌کدام کارت کولبری ندارند. می‌گوید اینجا بیشتر ثروتمندان کارت کولبری می‌گیرند؛ درآمد کولبری با کارت کمتر است و آنها از پس خرج‌ومخارجشان برمی‌آیند.

می‌گوید به اصرار خانواده‌اش چندبار برای گرفتن کارت اقدام کرده اما به همه کارت کولبری نمی‌دهند. «باید آشنا داشته باشی، آشنا نباشه کارت لنگ میمونه، هر کی رو اینجا میبینی کارت گرفته یه آشنایی داشته که کارشو راه انداخته. با اینکه درآمدش کمه اما خیلیا دنبال گرفتن کارتن، با کارت کولبری‌کردن امنیت بیشتری داره.»

معروف از سال ۸۹ کولبری کرده، اولین سالی که به پیرانشهر برگشته، توقع داشته با مدرک لیسانس کاری پیدا کند اما چند ماه بعد ناامید شده و به پیشنهاد پدرش کولبری را شروع کرده. دل خوشی از خبرنگارها ندارد و هربار با خبرنگاری حرف زده اطمینان داشته شرایط تغییری نمی‌کند.

می‌گوید شنیده که قرار است کولبرها را بیمه کنند اما این هم به نظرش خنده‌دار است. «فقط اونایی که کارت دارن بیمه میشن، کارتم فقط به اونایی میدن که آشنا داشته باشن، وضعیت بقیه تغییری نمی‌کنه.» معروف می‌گوید مرز فقط روزهایی که اداره‌های دولتی باز است، باز می‌شود.

در روزهای تعطیل مرز هم بسته است اما آنهایی که آزاد کولبری می‌کنند، کارشان ادامه دارد. می‌گوید در چند روز تعطیلات عید چندبار به مرز رفته و برگشته. «اگه قرار باشه همه کولبرا رو بیمه کنن، همه راضی هستن؛ خیلیا رو میشناسم که ازکارافتاده شدن و حتی هزینه درمانم ندارن. هیچ‌کس اینجا بیمه نیست. کولبری که شغل نیست، بعد از چند سال فقط بیماری و درموندگی داره.»
بر اساس وعده‌های پایان سال نمایندگان مجلس، پیگیری بیمه کولبران باید در روزهای آینده و نیمه دوم فروردین آغاز شود. طبق این توافقنامه تنها کسانی که کارت کولبری دارند و به صورت قانونی از مرز جنس وارد می‌کنند مشمول بیمه خواهند شد. این در حالی است که به گفته مرزنشینان، صدور کارت برای کولبران نیز به درستی سازماندهی نشده و از طرفی با صدور این کارت‌ها در‌آمد اندک کولبران باز هم کاهش پیدا کرده است. یکی از دلایل صدور
کارت‌های‌کولبری، کوتاه‌کردن دست دلالان از مبادلات مرزی است. این در حالی است که معروف می‌گوید اجناس را از دلالان مرزی دریافت می‌کنند و سود بیشتر این معاملات در جیب دلالان می‌رود. از طرفی نیز پس از صدور کارت کولبری این فرمانداری‌ها هستند که نزدیک به دو برابر درآمد کولبران را از این مبادلات
به خود اختصاص داده‌اند./,وقایع اتفاقیه